De moderne wereld eist een hoge mate van concentratie en aandacht, of we nu op kantoor werken, naar school gaan, of sociale media gebruiken. Ondanks de voordelen die technologie en een drukke levensstijl bieden, zijn er verborgen gevaren die onze gezondheid kunnen beïnvloeden zonder dat we ons ervan bewust zijn. Eén van deze gevaren is het fenomeen van onbewuste ademstop gedurende de dag. Terwijl slaapapneu – het herhaaldelijk stoppen met ademen tijdens de slaap – goed gedocumenteerd en onderzocht is, blijft de impact van onbewuste ademstops gedurende de dag onderbelicht.
Wat is een onbewuste ademstop?
Onbewuste ademstop, bekend als apneu, is het tijdelijk inhouden van de adem tijdens angst, als schrikreactie maar ook tijdens activiteiten die concentratie vereisen. Dit laatste fenomeen komt in de huidige wereld steeds vaker voor dan vroeger. Het heet tegenwoordig zelfs e-mailapnea of whatsapp-apnea. Dit werd voor het eerst benoemd in 2008 door Linda Stone, die opmerkte dat mensen hun adem inhouden tijdens geconcentreerd computerwerk. Het komt voort uit een combinatie van fysieke en psychologische factoren, waarbij het lichaam op een onbewust niveau reageert op stress en intense focus.
De wetenschappelijke achtergrond
Wanneer we onbewust onze adem inhouden, treedt het sympathische zenuwstelsel in werking, wat leidt tot de “vecht- of vluchtreactie” van het lichaam. Dit veroorzaakt een verhoging van de hartslag, verhoogde bloeddruk, en de productie van stresshormonen zoals cortisol. Een eenmalige ademstop of een ademstop die af en toe voorkomt vormt geen probleem. Echter, chronische activering van dit systeem kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals verstoorde slaap, hypertensie, burn-out, diabetes, hartziekten, concentratieproblemen en meer.
Impact op werkprestaties
Kantoorwerkers
Kantoorwerkers zijn bijzonder vatbaar voor deze onbewuste ademstop. Onderzoeken tonen aan dat drie van de tien kantoorwerkers hun adem inhouden tijdens het schrijven van e-mails of het deelnemen aan vergaderingen. Dit gedrag komt voort uit intense concentratie en de spanning om professioneel te presteren. Wanneer een werknemer bijvoorbeeld een belangrijke e-mail schrijft, is hij vaak zo gefocust dat hij zijn adem inhoudt zonder het te beseffen. Dit kan leiden tot kortademigheid, verhoogde hartslag en verhoogde bloeddruk.
Daarnaast houden werknemers vaak hun adem in tijdens vergaderingen, vooral als ze wachten om hun punt te maken of een presentatie te geven. Deze momenten van spanning en anticipatie kunnen leiden tot verhoogde stressniveaus en cognitieve uitputting. Op de lange termijn kan dit resulteren in verminderde werkprestaties, chronische vermoeidheid en zelfs burn-out.
Tandartsen en Andere Specialisten
Tandartsen, die vaak hun adem inhouden tijdens nauwkeurige procedures, kunnen verhoogde stressniveaus en fysieke uitputting ervaren. Tijdens het uitvoeren van delicate tandheelkundige handelingen in de beperkte ruimte van de mond, vereist de concentratie en precisie vaak dat tandartsen hun adem inhouden. Dit leidt niet alleen tot fysieke spanning, maar verhoogt ook de kans op fouten door verminderde zuurstoftoevoer naar de hersenen.
Andere specialisten, zoals chirurgen en juweliers, werken met grote concentratie ook in kleine, nauwkeurige ruimtes en zijn daardoor vatbaar voor onbewuste ademstop. De impact op hun gezondheid en werkprestaties is vergelijkbaar met die van tandartsen, met verhoogde stress en verminderde efficiëntie als gevolg.
Impact op sporters
Sporters kunnen ook onbewuste ademstop ervaren tijdens het uitvoeren van geconcentreerde oefeningen. Dit komt vaak voor tijdens intense training of competitieve momenten wanneer sporters zich extreem concentreren op hun bewegingen. Denk hierbij aan krachttraining, coördinatieoefeningen maar ook rekken of strekken. Het inhouden van de adem tijdens deze momenten kan leiden tot verminderde prestaties en verhoogd blessurerisico. Ademhaling speelt een cruciale rol in het reguleren van zuurstof- en kooldioxidegehaltes in het bloed, en een verstoorde ademhaling kan leiden tot spiervermoeidheid en verminderde uithoudingsvermogen.
Dit fenomeen kan zich voordoen in verschillende sporten en situaties:
- Krachttraining: Tijdens het tillen van zware gewichten houden sporters vaak bewust hun adem in tijdens de inspanning om meer kracht en stabiliteit te genereren. Deze techniek, bekend als de Valsalva-manoeuvre, helpt bij het stabiliseren van de wervelkolom en het verhogen van intra-abdominale druk, wat essentieel kan zijn voor zware lifts. Het is echter belangrijk dat sporters leren hoe ze dit op een gecontroleerde en bewuste manier kunnen doen om negatieve gevolgen zoals verhoogde bloeddruk te minimaliseren.
- Coördinatieoefeningen: Bij activiteiten die een hoge mate van coördinatie vereisen, zoals gymnastiek of dans, kunnen sporters hun adem inhouden om zich te concentreren. Dit kan leiden tot verminderde focus en verhoogde spanning in de spieren, wat het risico op blessures verhoogt.
- Rekken en strekken: Zelfs tijdens het uitvoeren van rek- en strekoefeningen, waarbij ontspanning essentieel is, kunnen sporters onbewust hun adem inhouden. Dit kan de effectiviteit van de oefeningen verminderen en leiden tot verhoogde spierspanning.
Impact op jongeren en sociale media gebruikers
Jongeren en sociale media gebruikers kunnen ook last hebben van onbewuste ademstop. Het scrollen door platforms zoals Instagram en TikTok of het reageren op berichten kan leiden tot periodes van adem inhouden, wat stress en angstgevoelens kan verhogen. Jongeren ervaren vaak verschillende emoties tijdens het gebruik van sociale media, zoals opwinding, jaloezie, en angst om iets te missen (FOMO). Deze emoties, in combinatie met het inhouden van de adem, kunnen leiden tot een dubbele belasting voor het lichaam en de geest, wat resulteert in verhoogde stressniveaus en vermoeidheid.
Voorbeelden hiervan zijn:
- Scrollen door sociale media: Jongeren zitten vaak met hun telefoon of tablet in een slechte houding, voorovergebogen met gebogen nek. Dit kan leiden tot fysieke spanning en onbewust adem inhouden, of disfunctioneel ademhalen, vooral als ze geconcentreerd naar hun scherm staren.
- Videogames: Tijdens intensieve momenten in games, zoals het winnen van een moeilijk level of het verslaan van een tegenstander, kunnen jongeren hun adem inhouden door de spanning en focus.
- Reacties en berichten: Bij het lezen en reageren op belangrijke, spannende of emotioneel beladen berichten, kunnen jongeren zich zo intens concentreren dat ze hun adem inhouden, wat bijdraagt aan verhoogde stressniveaus.
Educatieve en sportprestaties
Ook in onderwijs en sport kan onbewuste ademstop negatieve effecten hebben. Studenten kunnen moeite hebben met concentreren tijdens examens en huiswerk, en sporters kunnen verminderde prestaties en verhoogd blessurerisico ervaren. Een verstoorde ademhaling kan de zuurstoftoevoer naar de hersenen verminderen, wat leidt tot verminderde cognitieve functies en verhoogde fysieke uitputting.
Kwaliteit van de nachtrust
Verstoorde ademhaling gedurende de dag kan de kwaliteit van de nachtrust beïnvloeden. Mensen die overdag regelmatig hun adem inhouden, kunnen ‘s nachts meer last hebben van slaapstoornissen, wat leidt tot een vicieuze cirkel van vermoeidheid en verminderde prestaties overdag.
Bewustwording en oplossingen
Het is belangrijk dat professionals in de zorg, sport en onderwijs zich bewust worden van de impact van onbewuste ademstop. Bewustwording is de eerste stap naar het vinden van oplossingen om dit gedrag te verminderen.
Ademhalingsoefeningen
Regelmatige ademhalingsoefeningen helpen om bewuster te ademen en stress te verminderen. Technieken zoals box breathing, coherent ademhalen en de 4-7-8 methode activeren het parasympathische zenuwstelsel en doorbreken vooral de spiraal van onbewuste ademstops.
Ergonomische Aanpassingen
Correcte positionering van de computer en regelmatige pauzes om diep adem te halen verbeteren de ademhaling en verminderen stress.
Educatie en Training
Voorlichting over ademhalingstechnieken en het belang van regelmatige ademhaling vermindert de negatieve effecten van onbewuste ademstop.
Praktische Tips voor Betere Ademhalingsgewoonten
Zet een timer
Gebruik slimme herinneringen gedurende de dag om je ademhaling te controleren. Vraag jezelf af: Adem ik door mijn mond (wat vaak wijst op oppervlakkige ademhaling)? Adem ik überhaupt? Deze bewustwording helpt om negatieve ademhalingspatronen te doorbreken. Zet een timer om bewust even ademoefeningen te doen.
Gebruik Grotere Schermen
Een groter scherm belast je zenuwstelsel minder. Het gebruik van een desktopmonitor voelt vaak minder intensief dan het gebruik van een telefoon, wat een meer gefocuste inspanning vereist.
Maak Pauzes Effectief
Neem tijdens pauzes echt afstand van je scherm. In plaats van berichten te beantwoorden op je telefoon, luister naar muziek of maak een korte wandeling zonder je telefoon. Dit helpt je zenuwstelsel om van een staat van focus naar ontspanning te schakelen.
Fysieke activiteit tijdens pauzes, zoals wandelen in de natuur, helpt om balans te herstellen en verbetert de algehele lichaamsfunctie.
Conclusie
Onbewuste ademstop kan ernstige gevolgen hebben voor onze gezondheid en prestaties. Door bewustwording te creëren en effectieve oplossingen toe te passen, verminderen we de negatieve effecten van dit gedrag en verbeteren we de kwaliteit van leven.
