Waarom elke professional in zorg, sport en onderwijs deze 10 ademhalingsvragen zou moeten stellen

Na bijna vijf jaar ademfysiologie ben ik tot een confronterend inzicht gekomen: de meeste klachten, kwetsuren en zelfs gedragsproblemen hebben een lichamelijke component die we structureel over het hoofd zien. En die component is vaak zo eenvoudig als… ademhaling.

Ja, ademhaling. Dat wat we 20.000 keer per dag doen zonder erbij na te denken, is in veel gevallen de stille ondermijner van gezondheid, leervermogen, gedrag en prestaties.

Steeds vaker zie ik mensen bij wie symptomen als vermoeidheid, concentratieverlies, slechter herstel, terugkerende blessures, of zelfs overgewicht niet op zichzelf staan — maar samenhangen met een fundamentele disbalans in de adem. En hoe eerder je dit ziet, hoe beter je kunt bijsturen. Daarom pleit ik voor een minimale ademhalings-check bij élke intake, élke leerling, élke sporter, élke patiënt.

Niet als nieuwe bureaucratische ballast, maar als gezond verstand.

Hier zijn 10 cruciale vragen en observaties die je als professional vandaag nog kunt inzetten:

1. Hoe is de slaapkwaliteit?

Wordt iemand uitgeslapen wakker? Of is er sprake van onrust, nachtelijk wakker worden, of vermoeidheid bij het opstaan?

2. Hoe laat gaat iemand naar bed, en wat doet hij of zij het uur daarvoor?

Blauw licht, schermgebruik en cafeïne hebben een directe invloed op de ademfrequentie en de slaapkwaliteit.

3. Is er sprake van snurken of ademstops tijdens de slaap?

Snurken is nooit normaal. Het is vaak een eerste signaal van een verstoorde luchtweg en moet serieus genomen worden.

4. Ademt iemand door de neus of door de mond (vooral tijdens slaap en inspanning)?

Mondademhaling wijst vrijwel altijd op een verstoring. Het is inefficiënt, verlaagt de CO₂-tolerantie, droogt de luchtwegen uit en verslechtert de slaap.

5. Kan de tong in rustpositie tegen het gehemelte aanliggen? Hoe is de kaakontwikkeling?

Een lage tongpositie kan de luchtweg vernauwen en op termijn bijdragen aan kaakproblemen, scheve tanden en zelfs gedragsproblemen. Onze kaken worden collectief steeds smaller. De kans dat iemand door een smalle bovenkaak ademhalingsproblematiek ervaart wordt hierdoor steeds groter.

6. Is er sprake van (aangeleerd) openmondgedrag?

Let op de signalen: naar voren hangend hoofd, wallen onder de ogen, droge lippen, veel gaatjes of ontstoken tandvlees. Open mond ademhaling in rust en tijdens de nacht.

7. Heeft iemand veel last van verkoudheid, allergieën of chronisch verstopte neus?

Een verstopte neus leidt al snel tot mondademhaling en dus tot een cascade van bijkomende problemen. Komt dit door een probleem met de tong, het tussenschot of de bovenkaak?

8. Hoe ziet de lichaamshouding eruit in rust?

Een naar voren gevallen hoofd, ingezakte borstkas of opgetrokken schouders kunnen allemaal wijzen op ademcompensatie en disfunctionele patronen.

9. Hoe is de spierspanning in nek, schouders en kaken?

Overmatige spanning in deze gebieden kan wijzen op een hoge ademhaling of chronische stress.

10. Is er een patroon in de prestaties, het herstel of het gedrag dat niet goed verklaard kan worden?

Soms zijn de signalen subtiel, maar wie ze leert herkennen, ziet de patronen keer op keer terug.

11. Hoe is het gebruik van de mobiele telefoon en sociale media?

Dit is de grote uitdaging van onze tijd. Dopamine, houding en ademhaling ontregelen door sociale media en telefoonverslaving. (Dank voor de toevoeging Reinout van Vliet)

Waarom dit ertoe doet
Deze tien elf vragen zijn geen luxe. Ze vormen de basis voor preventie, betere prestaties, gezondere kinderen en duurzame zorg. Want als je luchtweg niet vrij is, is geen enkel systeem in je lichaam optimaal afgesteld.

En ja, soms is de eerste stap simpel: mond dicht, neus open. Maar voor velen ligt daaronder een complex samenspel van kaakontwikkeling, slaapgedrag, stress en levensstijl. Het herkennen van deze signalen is de verantwoordelijkheid van elke professional die werkt met het lichaam, met kinderen, met prestaties.

Ik hoop dat je deze vragen meeneemt. Want als we ademhaling serieus nemen, veranderen we levens.

Eén ademhaling tegelijk. Elke adem beter.